Υπογονιμότητα: Είναι χρήσιμη η συμβουλευτική;

Λόγια γυναικών και ανδρών που ίσως κάτι μας θυμίζουν *:

• «Έχω αρχίσει να ανησυχώ. Τόσες και τόσες γυναίκες δυσκολεύονται να κάνουν παιδιά. Μήπως είμαι κι εγώ μία απ’ αυτές;»

• «Τα είχα σχεδιάσει όλα πολύ προσεκτικά στο μυαλό μου: την καριέρα μου, την ώρα που θα έμενα έγκυος, πότε θα έκανα το παιδί… Όταν είδα ότι το σώμα μου δεν υπάκουε , τρόμαξα ίσως για πρώτη φορά στη ζωή μου.»

• «Τι κι αν είμαι αγχωμένη ή συγχυσμένη ή φοβισμένη; Θα βγει τίποτα; Τίποτα δεν έχει σημασία. Όπως λέει κι ο γιατρός μου, καλύτερα να ηρεμήσω. Και έχει προφανώς δίκιο. Όμως φοβάμαι».

• «Πάντα πίστευα ότι η πατρότητα ήταν εύκολη και χαρούμενη υπόθεση. Όταν μου ανακοίνωσαν ότι πάσχω από αζωοσπερμία, ο κόσμος κυριολεκτικά χάθηκε κάτω απ’ τα πόδια μου».

• «Σεξ κι ευχαρίστηση. Έννοιες ασυμβίβαστες πια. Το αν και πότε θα κάνουμε έρωτα καθορίζεται από τον υπέρηχο, την ορμονική θεραπεία, τις οδηγίες του γιατρού. Αυθορμητισμός; Ποιος αυθορμητισμός;»

• «Πόσα πρέπει να περάσεις αλήθεια για ένα παιδί; Πέρα από τα φάρμακα, αυτός ο αγώνας με το ρολόι στο χέρι για να πιάσουμε το ωάριο, κι ύστερα αυτή η ατέλειωτη αναμονή…»

Ένας δύσκολος δρόμος

Όταν δύο άνθρωποι αποφασίζουν να κάνουν ένα παιδί και αυτό αποδεικνύεται πιο περίπλοκο από ό,τι είχαν φανταστεί ξεκινάει μια δύσκολη διαδικασία για το σώμα, την ψυχή και τη σχέση μεταξύ των  συντρόφων.

Η ερωτική επαφή ξαφνικά αποκτάει σκοπό πέρα από την ευχαρίστηση, συχνά μπαίνει σε πρόγραμμά, ονομάζεται «επιτυχημένη» ή «αποτυχημένη» ανάλογα με το αν θα οδηγήσει σε σύλληψη ή όχι. Ο μισός μήνας περνάει με την αγωνία της αναμονής και με κάθε περίοδο το ζευγάρι «φορτώνεται» μια ακόμα απογοήτευση. Το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον μπορεί να φορτίζει περισσότερο το ζευγάρι με τις δικές του προσδοκίες. Ακόμα όμως και με τις καλύτερες προθέσεις, σύντομα οι συμβουλές, τα γιατροσόφια, οι ιστορίες άλλων ζευγαριών με παρόμοια προβλήματα και επιτυχή κατάληξη καταλήγουν να ασκούν πίεση. Ανομολόγητα συναισθήματα μπορεί να γεννηθούν, ζήλεια για μια αγαπημένη φίλη που έμεινε έγκυος αβίαστα, θυμός για τον/την σύντροφο που «δεν προσπαθεί αρκετά»…

Ίσως το πιο πιεστικό να είναι η συνεχής παραίνεση «μην αγχώνεστε! Μόλις σταματήσετε να το σκέφτεστε θα έρθει!» Μα πώς αλήθεια να σταματήσει να το σκέφτεται μια γυναίκα που θέλει να γίνει μητέρα; Έτσι πάνω από όλα τα άλλα έρχεται και η σκέψη «μήπως το εμποδίζω εγώ με το άγχος μου;»

Σε κάποιες περιπτώσεις το ζευγάρι αρχίζει να εξετάζει το ενδεχόμενο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Νέες ελπίδες αλλά και φόβοι βγαίνουν στο δρόμο.  Από τη μία πλευρά δυσάρεστες εξετάσεις και θεραπείες. Ενώ το ζευγάρι δεν πάσχει από κάποια ασθένεια ξαφνικά η ζωή του στρέφεται γύρω από  γιατρούς και κλινικές. Από την άλλη απομακρύνεται το όνειρο ότι το παιδί θα ερχόταν φυσικά μέσα από την αυθόρμητη ερωτική ένωση. Για πολλά ζευγάρια το οικονομικό κόστος μια τέτοιας διαδικασίας είναι δυσβάσταχτο, με αποτέλεσμα να φέρνει κι άλλες αλλαγές στη ζωή, όπως περιορισμό των εξόδων, αναβολή κάποιου ταξιδιού, περισσότερη δουλειά…

Σε πολλές περιπτώσεις, το ζευγάρι επενδύει στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σαν να είναι μια λύση σίγουρης επιτυχίας με την πρώτη φορά. Αυτή όμως δεν είναι η πραγματικότητα. Αντίθετα το ζευγάρι χρειάζεται να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο της αποτυχίας μιας προσπάθειας, ενώ σε κάθε βήμα χρειάζεται να παρθούν δύσκολες αποφάσεις για τη συνέχεια.

Όταν υπάρχουν οργανικά προβλήματα που επιβάλλουν λύσεις, όπως η χρήση δανεικού ωαρίου, παρένθετης μητέρας, σπέρματος από δότη και άλλα, τα συναισθήματα και οι φαντασιώσεις περιπλέκονται περισσότερο. Το ζευγάρι χρειάζεται ένα χώρο να εκφράσει τις αγωνίες του, ώστε να περιοριστούν οι επιδράσεις στη σχέση και στο βρέφος που θα γεννηθεί. Αν το ζευγάρι συζητήσει το ενδεχόμενο της υιοθεσίας, επίσης θα πρέπει να προετοιμαστεί και να «εκπαιδευτεί» γι’ αυτόν το σύνθετο ρόλο.

Σε όλη αυτή τη διαδικασία ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η δυσκολία να διατηρηθεί η επικοινωνία, ο αυθορμητισμός και η ερωτική διάθεση. Η σχέση μπορεί να συναντήσει δυσκολίες.

Ωστόσο τα περισσότερα ζευγάρια περιγράφουν ότι μέσα από αυτή την εμπειρία έρχονται πιο κοντά σε ένα βαθύ συντροφικό επίπεδο και αυτή είναι μία διάσταση που δεν πρέπει να υποτιμούμε. Αντίθετα είναι σημαντικό να ενισχυθεί και να βιωθεί ως κέρδος. Αντίθετα οι φίλοι και οι συγγενείς δεν παρουσιάζονται ως ικανοποιητικό στήριγμα αφού «δεν ξέρουν πόσο οδυνηρό είναι». Τα θεματικά φόρουμ στο διαδίκτυο αποτελούν ένα χώρο κατανόησης και αποδοχής για πολλές γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Οι άντρες, όπως συμβαίνει σε πολλές φάσεις της οικογενειακής ζωής, σφίγγουν τα δόντια και «το ρίχνουν στη δουλειά» ή προσπαθούν να στηρίξουν τη γυναίκα τους, να είναι δυνατοί, παρά τη θλίψη και την απογοήτευσή τους.

Όπως είναι φυσικό, η πολυπόθητη εγκυμοσύνη φαντάζει ως η λύση σε όλα τα προβλήματα. Ωστόσο για μια γυναίκα που έχει δυσκολευτεί να συλλάβει, συχνά η αγωνία παρατείνεται μέχρι τη στιγμή του τοκετού. Κυριαρχεί πολλές φορές ο φόβος «ότι κάτι θα πάει στραβά, το σώμα δεν θα λειτουργήσει όπως πρέπει».

Τέλος οι χαρές αλλά και οι δυσκολίες της λοχείας και της μητρότητας που περιμένουν κάθε νέα μαμά (και μπαμπά) αποτελούν ένα ολόκληρο καινούργιο κόσμο, γι αυτό και δε θα τις σχολιάσουμε εδώ.

Πως μπορεί να βοηθήσει η συμβουλευτική

Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και βιβλιογραφία η συμβουλευτική και η υποστήριξη στις περιπτώσεις υπογονιμότητας θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι κάθε θεραπείας. Η διαδικασία της συμβουλευτικής αποτελεί ένα χώρο έκφρασης των συναισθημάτων που σχετίζονται με την υπογονιμότητα, διευκολύνει την επικοινωνία,  προσφέρει πληροφόρηση, στήριξη και βοήθεια στην λήψη αποφάσεων. Επίσης, μέσα από αυτή, μπορεί κανείς να διερευνήσει άλλα οικογενειακά και διαπροσωπικά ζητήματα που οξύνονται ή έρχονται στην επιφάνεια σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Είναι εξαιρετικά σημαντική για ζευγάρια που θέλουν να υιοθετήσουν ένα παιδί, και θα κληθούν να φροντίσουν ένα βρέφος ή νήπιο που ήδη έχει αντικρύσει σκληρές πλευρές της ζωής. Τέλος μπορεί να φανεί χρήσιμη σε πολλές γυναίκες ή ζευγάρια που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν μία ή περισσότερες αποβολές, διακοπή κύησης ή απώλεια εμβρύου ή ακόμα σε εκείνες κι εκείνους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες κατά τη διάρκεια μιας ιατρικά φυσιολογικής εγκυμοσύνης.