Το στερεότυπο, η περιθωριοποίηση και ο φόβος σε αντιπαράθεση με την αποδοχή, την ένταξη και την αγάπη είναι αντιθέσεις που συνυπάρχουν στο αφιέρωμα «Ετσι είμαι – Ανατρέποντας προκαταλήψεις» που διοργανώνει το 13ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (11-20 Μαρτίου) εστιάζοντας στην υπεράσπιση ατόμων με αναπτυξιακές και νοητικές δυσλειτουργίες
Με αφορμή τη διοργάνωση των Παγκόσμιων Αγώνων Special Olympics Athens 2011, το 13ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα πραγματοποιεί ένα μεγάλο αφιέρωμα με τίτλο «Έτσι είμαι – Ανατρέποντας προκαταλήψεις». Οι 30 ταινίες τεκμηρίωσης του αφιερώματος δίνουν την δυνατότητα στον θεατή να γνωρίσει καλύτερα τους ανθρώπους με αναπτυξιακά και νοητικά προβλήματα και να δεί τον κόσμο με τα δικά τους μάτια.
Μια απρόσμενα χιουμοριστική, εκ των έσω ματιά στον αυτισμό, είναι το ντοκιμαντέρ «Neurotypical» (2010) του Άνταμ Λάρσεν το οποίο εξερευνά τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των όρων «φυσιολογικοί» και «αυτιστικοί», από τη σκοπιά των δεύτερων, στους οποίους δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο. Το «Her name is Sabine» (2007), σκηνοθετικό ντεμπούτο της ηθοποιού Σαντρίν Μπονέρ, συνιστά ένα προσωπικό δοκίμιο-μαρτυρία, αλλά και μια καταγγελία για την έλλειψη συνεπούς και κατάλληλης περίθαλψης των ατόμων με διανοητικά προβλήματα. Η ταινία που δανείζει και τον τίτλο της στο αφιέρωμα, «How I am» (2007) σκηνοθετήθηκε από τους Ίνγκριντ Ντεμέτς και Καρολίνε Λάιτνερ και αποτελεί μια αποκαλυπτική «βουτιά» στον ψυχισμό ενός αυτιστικού εφήβου, ο οποίος περιγράφει τη ζωή του με τη φράση «είμαι σαν ερημίτης σε νησί».
Δύο ταινίες καταπιάνονται με την θεραπεία του αυτισμού: στο ντοκιμαντέρ «The horse boy» (2009) του Μισέλ Οράιον Σκοτ, οι γονείς του 5χρονου Ρόουαν στρέφονται στις εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας των σαμάνων, πραγματοποιώντας ένα ταξίδι με άλογο στη Μογγολία, ενώ τον προσωπικό τους αγώνα να βοηθήσουν τον αυτιστικό γιο τους, καταγράφουν οι σκηνοθέτες Ντον και Τζουλιάν Κινγκ στο ντοκιμαντέρ «Beautiful son» (2007).
Στο «Billy the kid» (2007) της Τζένιφερ Βεντίτι ο Μπίλι, έχοντας γνώση ότι είναι διαφορετικός από τους συνομήλικούς του, μοιράζεται γενναιόδωρα με το θεατή, σκέψεις, ανησυχίες και συναισθήματα που απορρέουν από τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα (μετά το τέλος της ταινίας, ο Μπίλι διαγνώστηκε με σύνδρομο Άσπεργκερ). Η τρυφερή σχέση του ισπανού κομίστα Μιγκέλ Γκαγιάρντο με την 14χρονη αυτιστική κόρη του, Μαρία, ξετυλίγεται στην ταινία Maria and I (2010) του Φέλιξ Φερνάντεζ ντε Κάστρο από την οποία, μάλιστα, δεν λείπει το κινούμενο σχέδιο, ασυνήθιστο είδος για αυτού του είδους την προβληματική.
Οι οικογενειακοί δεσμοί μπαίνουν στο μικροσκόπιο και στο βραβευμένο ντοκιμαντέρ «Including Samuel» (2008) του σκηνοθέτη και φωτορεπόρτερ Νταν Χαμπίμπ ο οποίος με αφετηρία την προσωπική ιστορία του με τον γιο του Σάμιουελ, προσεγγίζει ανθρώπους με ανάλογες εμπειρίες, διερευνώντας τη σημασία της ενσωμάτωσης στο κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον.
Η θεραπευτική, απελευθερωτική δύναμη της μουσικής βρίσκεται στο επίκεντρο της πολυβραβευμένης, ποιητικής ταινίας «In the garden of sounds» (2010) του Νίκολα Μπελούτσι αλλά και στο «For once in my life» (2010) των Τζιμ Μπίγκαμ και Μαρκ Μούρμαν το οποίο ερευνά την περίπτωση ενός 28μελούς συνόλου, των The Spirit of Good will Band, που αποτελείται από τραγουδιστές και μουσικούς με διάφορες νοητικές δυσλειτουργίες, πολλοί από τους οποίους έχουν χαρακτηριστεί ως μουσικές ιδιοφυίες.
Η ελληνική ματιά
Τέσσερις ελληνικές ταινίες, εμπλουτίζουν το πρόγραμμα του αφιερώματος. Στην ταινία «Πριγκίπισσα Χριστίνη» (2007) της Ίριδας Ζαχμανίδη, με ηρωίδα μια κοπέλα με σύνδρομο Down, εγείρονται ερωτήματα αναφορικά με την ένταξη των νοητικά υστερούντων ατόμων στην λεγόμενη «κεντρική ζωή». Στο ντοκιμαντέρ «Παράσταση» (2003) ο Νίκος Αλευράς, κινηματογραφεί την θεατρική παράσταση των παιδιών του Ειδικού Σχολείου Νέας Πεντέλης και σκιαγραφεί έναν εντελώς ξεχωριστό ανθρώπινο μικρόκοσμο. Οι σκηνοθέτες Βάλερυ Κοντάκος και Γιάννης Μισουρίδης θέτουν σοβαρούς προβληματισμούς για την αξιοπρεπή διαβίωση των ατόμων με νοητική στέρηση και τέλος, στην «Φάκα» (2010) της Μαρίνας Δανέζη, η σκηνοθέτιδα καταπιάνεται με το θέμα της αποκατάστασης αναπήρων και όχι μόνο, κατακρίνοντας αιχμηρά τα κενά του συστήματος και αποτυπώνοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αυτά τα άτομα.
Στο πλαίσιο του αφιερώματος, το οποίο επιμελείται η Έλενα Χρηστοπούλου, θα πραγματοποιηθεί και ημερίδα με τη συμμετοχή σκηνοθετών, εκπροσώπων συλλόγων και ειδικών, με θέματα όπως, ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπτυξιακά και διανοητικά προβλήματα, η ενσωμάτωση στο σχολείο, η αντιμετώπιση των προκαταλήψεων, οι κίνδυνοι του ιδρυματισμού και τα οφέλη των κέντρων ειδικής εκπαίδευσης.
Το 13ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –Εικόνες του 21ου Αιώνα θα πραγματοποιηθεί 11-20 Μαρτίου 2011