Σχολική αποτυχία
άρθρο της Ειρήνης Γεωργίου. συμβούλου ψυχικής υγείας
Κάθε παιδί έχεις τις προσδοκίες του. Κάποιες από αυτές είναι των γονιών του και κάποιες δικές του. Τι συμβαίνει όμως, αν το παιδί για διάφορους λόγους δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές τις προσδοκίες και κυριεύεται από τον φόβο της αποτυχίας; Η σημερινή κοινωνία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ανταγωνισμό και το κλειδί για την επιτυχία θεωρούνται οι υψηλές επιδόσεις. Οι επιπτώσεις της κρίσης, όπως ο υψηλός δείκτης ανεργίας, μπορεί να δημιουργήσουν έντονο στρες. Η ουσιαστική γνώση και η προσωπική ανάπτυξη παίζουν δευτερεύοντα ή ακόμα και μηδαμινό ρόλο και η βαθμοθηρία μπαίνει στο επίκεντρο. Αν το παιδί δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτού του είδους τις απαιτήσεις δεν θ αργήσει να δείξει την ανησυχία του για την διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη δική του επίδοση και στις προσδοκίες των ενηλίκων. Σε αυτό το σημείο τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν αγχώδεις διαταραχές, απόσυρση, εκνευρισμό ή ακόμα και επιθετικότητα.
Το έκδηλο ενδιαφέρον που δείχνουν οι γονείς αποτελεί σημαντική ενίσχυση για να καταβάλλει το παιδί μεγαλύτερη προσπάθεια. Αν δεν επιβραβεύεται για τα επιτεύγματά του θα χάσει σύντομα το ενδιαφέρον του. Οι φιλοδοξίες των γονιών όταν είναι υψηλές δείχνουν στο παιδί εμπιστοσύνη για τις ικανότητες του. Όταν όμως είναι υπερβολικές τότε θα έχει αρνητική επίδραση στα συναισθήματά του. Το παιδί με χαμηλή αυτοεκτίμηση γίνεται ιδιαίτερα ευάλωτο στην αποτυχία και θα φροντίζει να αποσυρθεί από κάθε απαιτητική δραστηριότητα. Μαθαίνει ποιες προσδοκίες μπορεί να έχει για τον εαυτό του από αποτελέσματα προηγούμενων εμπειριών του. Το παιδί που συστηματικά αποτυγχάνει αναμένει την αποτυχία και την κριτική. Η αποτυχία αποτελεί ακόμη μια επιβεβαίωση ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει με αποτέλεσμα να μειώνει ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες του: «Αφού ξέρω ότι δεν θα γράψω καλά, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσω». Η βίωση ενός επαίνου ή μιας «αμοιβής» είναι τόσο εντυπωσιακή που μπορεί να αποφασίσει να δουλέψει διπλά για να ξαναπολαύσει μια τέτοια κατάσταση.
Για τους παραπάνω λόγους είναι σημαντικό για τους γονείς να ακούνε και να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις προσδοκίες του παιδιού τους. Η επικέντρωση δεν θα πρέπει να γίνεται μόνο στα μαθήματα αλλά και στα συναισθήματα που βιώνει το παιδί κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου. Είναι σημαντικό να καταλαβαίνει πως το αγαπούν ανεξάρτητα από τους βαθμούς που θα φέρει. Δίνοντας έμφαση στα μαθήματα, οι γονείς αναλαμβάνουν τον ρόλο του δάσκαλου και απομακρύνονται από τον δικό τους ρόλο. Ιδιαίτερα σημαντικό για τους γονείς είναι να κατανοήσουν και οι ίδιοι το άγχος τους και τους τρόπους που πιθανά να το μεταφέρουν στο παιδί. Μέσω της συνειδητοποίησης μπορεί να επέλθει και ο περιορισμός του αντίκτυπου που επιφέρει το γονεικό άγχος στο παιδί. Καταλυτική σημασία παίζει ο ρόλος της συμβουλευτικής γονέων στην ανάδειξη των συγκρούσεων μεταξύ γονέα και παιδιού και στην διαχείριση του έντονου στρες.
Παράλληλα με την οικογένεια, είναι απαραίτητο να υπάρχει και στο σχολείο η ανάλογη φροντίδα. Το παιδί θα πρέπει να έχει βοηθηθεί στην απόκτηση ανεξαρτησίας και στην άσκηση αυτοελέγχου. Στο σχολείο, στοιχεία που επηρεάζουν θετικά είναι η αλληλοβοήθεια, η έκφραση εμπιστοσύνης και η συμμετοχή στην λήψη αποφάσεων. Ο γονιός θα πρέπει να έχει άμεση συνεργασία με το σχολείο ώστε να βοηθούν από κοινού το παιδί.
Τέλος, γονείς και δάσκαλοι οφείλουν να βοηθήσουν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι η αποτυχία δεν είναι ένδειξη της αξίας τους ως άτομα γενικότερα. Πρέπει να την αποδεχόμαστε καθώς αποτελεί σημαντικό κομμάτι της προσωπικής μας ωρίμανσης και να μην ξεχνάμε πως δεν υπάρχει μόνο ένας δρόμος που μπορεί να οδηγήσει στην επιτυχία.